CZYM JEST ZACHOWEK?
Zachowek to uprawnienie, które ma na celu ochronę spadkobierców ustawowych - czyli osób (zazwyczaj najbliższych tj. małżonek, dzieci, rodzice, wnuki), które mają prawo nabyć spadek z mocy przepisów cywilych, w sytuacji gdy spadkodawca nie pozostawił testamentu.
Gdy wolą Spadkodawcy pozostały po nim spadek, ma przypaść wyłącznie niektórym spośród spadkobierców ustawowych lub nawet komuś zupełnie obcemu, komu w świetle przepisów spadek z mocy prawa się nie należy, zazwyczaj zostaje sporządzony odpowiedni testament (jak sporządzić waży testament patrz TU), bądź już za życia następuje rozporządzenie majątkiem poprzez przekazanie jego składników wybranym osobom np. w formie darowizny (należy jednak pamiętać, że darowizy w określonych sytuacjach i ramach czasowych wliczają się do masy spadkowej, co natomiast przekłada się na wysokość zachowku) bądź w formie umowy dożywocia (umowa dożywocia pozwala jedocześnie uniknąć doliczenia przekazanych składników majątku do schedy spadkowej a tym samym pozwala zmniejszyć -bądź całkiem wykluczyć - dochodzony ewentualnie zachowek, o czym piszę TU). W takich sytuacjach, pokrzywdzony spadkobierca może poszukiwać ochrony na podstawie przepisów o zachowku. Zachowek co do zasady przysługuje dzieciom i wnukom (ogólnie mówiąc zstępnym), a także rodzicom i małżonkowi spadkodawcy, do uzyskania części (1/2 bądź 2/3) tego co należałoby się im z mocy ustawy.
Przykład:
Spadkodawca w chwili śmierci miał dwoje żyjących dzieci, żonę oraz żyjących rodziców, przed śmiercią zaś zapisał cały swój majątek, w testamencie, komuś spoza kręgu spadkobierców (np. sąsiadowi).
Uprawnienie do żądania zachowku będzie przysługiwało zarówno żonie jak i dzieciom.
Uprawnieniem do żądania zapłaty zachowku nie będzie dysponować żadne z rodziców spadkodawcy, albowiem w takiej sytuacji żadne z nich nie zostałoby powołane do spadku z ustawy.
Czego można żądać tytułem zachowku?
Uprawniony do zachowku może żądać wyłącznie zapłaty określonej sumy pieniężnej od osób, które zamiast niego uzyskały spadek. Oznacza to, że nie jest możliwe dochodzenie ze spadku konkretnych przedmiotów, nawet tych mających wartość majątkową lub sentymentalną.
Ile Wynosi Zachowek?
Wysokość zachowku nie jest jednoznaczna z wartością majątku spadowego, jaki odziedziczyłby uprawniony do zachowku przy dziedziczeniu ustawowym. Co do zasady dochodzący zachowku ma prawo żądać 1/2 tego co przypadałoby mu z mocy przepisów, gdyby dziedziczył z mocy prawa. Jest jednak grupa osób uprawnionych do zachowku, która może uzyskać go w wyższej wysokości. Te osoby mogą żądać zachowku w wysokości 2/3 przysługującego im udziału, w razie dziedziczenia ustawowego. Do grupy osób uprzywilejowanych należą w pierwszej kolejności zstępni, którzy są małoletni. Będą to zarówno dzieci spadkodawcy, jak i jego wnuki, prawnuki i dalsi zstępni (przy czym To czy uprawniony jest małoletni i czy przysługuje mu zachowek w wyższej wartości należy oceniać z chwili otwarcia spadku (śmierci spadkodawcy) ). Drugą grupą osób, którym należy się wyższy zachowek są osoby trwale niezdolne do pracy zarobkowej. W skład tej grupy będą wchodzić emeryci i renciści (jednakże o tym przesądza trwała niezdolność do pracy). W obu wypadkach warunek trwałej niezdolności do pracy musi zachodzić w chwili otwarcia spadku(śmierci spadkodawcy).
JAK UZYSKAĆ ZACHOWEK?
Na wstępie, jako pierwszą czynność, sugeruję wysłanie do dłużnika - czyli osoby która spadek nabyła - wezwania do zapłaty zachowku (TUTAJ możesz pobrać WZÓR).
W treści wezwania do zapłaty zachowku należy zawrzeć:
- uzasadnienie dlaczego Twoim zdaniem przysługuje Ci zachowek,
- kwotę, która będzie dla Ciebie satysfakcjonująca (ze wskazaniem stosownych wyliczeń odpowiadających 1/2 bądź 2/3 wartości spadku),
- wyznaczenie odpowiedniego termin na zapłatę - termin powinien być możliwy do wykonania,
- wskazanie sposobu zapłaty (z reguły należy podać swój numer konta bankowego, na który powinna zostać przelana kwota zachowku).
Jeżeli to rozwiązanie nie przyniesie skutku, pozostaje droga sądowa czyli wniesienie pozwu o zachowek. Jest to pismo procesowe, które musi zostać przygotowane zgodnie z zasadami wskazanymi w kodeksie postępowania cywilnego.Dodatkowo w treści pozwu o zachowek należy także wskazać żądanie zapłaty zachowku przez pozwanego w wysokości określonej kwoty pieniężnej. Pozew powinien być podpisany przez powoda, opłacony oraz zawierać wymienienie wszystkich załączników dołączonych do pozwu. Do pozwu należy także dołączyć jego odpis oraz odpisy załączników dla wszystkich pozwanych. Wysokość opłaty sądowej (którą należy uiścić przed wniesieniem pozwu) w przypadku sprawy o zachowek to 5 % wartości przedmiotu sporu, czyli dochodzonej tytułem zachowku kwoty pieniężnej.
Ograniczony okres domagania się zachowku - PRZEDAWNIENIE.
Warto pamiętać, że roszczenie o zachowek jest roszczeniem majątkowym i po pewnym czasie się przedawnia. Jest to okres 5 lat od chwili ogłoszenia testamentu. Ponadto, roszczenia o zachowek nie można przywrócić, więc jeżeli go przekroczymy, nie będziemy mogli się domagać wypłaty pieniędzy od spadkobierców. Należy zaznaczyć, że Sąd Najwyższy zważył, iż: złożenie przez uprawnionego do zachowku wniosku o stwierdzenie nabycia spadku na podstawie ustawy przerywa bieg terminu przedawnienia jego roszczenia o zachowek należny od spadkobiercy ustawowego, co oznacza, że samo złożenie wniosku (nawet przez ustaleniem spadkobierców) pozwala uniknąć sytuacji, w której termin przedawnienia by upłynął, uniemożliwiając dochodzenie swoich praw.
Ważne: Jeśli roszczenie ulegnie przedawnieniu dłużnik może uchylić się od jego spełnienia.
Chcesz podarować swój majątek tak aby pozostali spadkobiercy nie mogli dochodzić zachowku? Zapraszam Cię TUTAJ.
